Kadınlar, bilimin sınırlarını zorlayarak, toplumsal ilerlemenin ve inovasyonun en güçlü destekçileri haline gelmektedir.
Merhabalar, bugün bizlere umut olacağını düşündüğümüz, ışıltısıyla göz kamaştıran değerli bilim insanımız Remziye Hisar’ın hayat yolculuğuna gelin hep beraber bakalım. Haydi bu başarılı serüvene başlayalım!
Bilime hayatını adamış, Mustafa Kemal Atatürk’ün bir kıvılcım olarak yurtdışına yollayıp ateş topu gibi geri dönmesini istediği güçlü kadın: Remziye Hisar. Onun ışığı, ünlü kimyager ve fizikçi Marie Curie’ nin bile dikkatini çekti. Remziye Hisar, bilim dünyasında sadece bir kadın değil, aynı zamanda bir ilham kaynağıydı.
Neden kimya alanını seçtiği sorulunca “Fen derslerinde kanunlarda olsun, buluşlarda olsun hep yabancı isimler görmek beni kahrediyordu. Fen alanında bir tek Türk ismi görememenin ezikliğini, bu dalda başarılı olursam giderebilirim sanıyordum” cevabını veren Remziye Hisar, hedeflediği gibi uluslararası bir başarı yakalayan bir bilim insanı, kendi gibi başarılı iki akademisyen yetiştiren bir anne, kadının gücünden laboratuvara kadar bir çok konuya değinmiş bir şair, birçok kişinin rol modeli haline gelen bir öğretmen…
Hayatına Üsküp’te gözlerini açan Remziye Hisar, meşrutiyetin ilanıyla İstanbul’a göç etti. Daha 9 yaşındayken 3 yıllık Mekteb-i İptida-i 1 yıl içinde tamamlayarak eğitim hayatına başlayan bu ilham verici kadın sonrasında İttihat ve Terakki Mektebi ve Emirgan İnas Rüştiyesi ‘ne devam etti. Çok sevdiği Türkçe öğretmenini takip ederek Darülmuallimat’ a geçti. Küçük sınıflardaki öğrencilere geometri ve matematik dersleri veren Remziye Hanım okulunun üniversiteye hazırlamak üzere oluşturduğu iki sınıflık bölümünden birincilikle mezun oldu.
1919’da İstanbul Üniversitesi Kimya bölümüne kayıt olduğunda, üç kadın öğrenciden biri olarak eğitim hayatına başladı. Babası ona “Sen evlenmeye mecbursun,” dediğinde, üniversiteden alınma korkusuyla karşı karşıya kaldı. Aynı yıl, Bakü’de açılacak bir okul için kadın öğretmen talebiyle Azerbaycan’a gitti. İlk öğretmenlik deneyimlerini burada kazandı ve zorlu koşullarla mücadele etti. Bu süreçte, katıldığı kız öğretmen okulunun açılması ile ilgili toplantıda Yüzbaşı Doktor Reşit Süreyya Bey ile tanışarak 1920’de evlendi.
Kurtuluş Savaşı döneminde Adana’da öğretmenlik yaparken Cumhuriyetin ilanıyla istifa etti. Paris’e giderek Sorbonne Üniversitesi’nde kimya eğitimine başladı. Burada Paul Langevin ve Marie Curie gibi birçok ünlü bilim insanlarından ders aldı ve Pasteur Enstitüsü’nden biyokimya sertifikası aldı. 1929’da doktora için bursu kesilince Erenköy Kız Lisesine kimya öğretmeni olarak atandı. 1930’da iki çocuğu ve kardeşiyle tekrar Paris’e gitti. 1933’te doktora tezini tamamlayıp Marie Curie’ nin asistanlık teklifini geri çevirerek Türkiye’ye döndü.
1933-1936 yılları arasında İstanbul Üniversitesinde kimya ve fizik kimya dersleri vermeye başladı. 6 yıllık özel sektör deneyiminden sonra 1942-1947 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Eczacılık Okulu Analitik Kimya ve Toksikoloji kürsüsünde öğretmenliğe geri döndü. Daha sonra İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Kimya Kürsüsüne atandı ve 1959’da profesör oldu. 1949’da Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği’nin kurucularından biri olarak yer aldı. Öğretim görevlisi olarak çalışırken birçok ders kitabı ve makale çevirdi. 1955 yılında “Officiel d’ Academie” nişanına ve 1991 yılında Tübitak Hizmet Ödülü’ne layık görüldü. 1973 yılında emekliye ayrılana kadar sayısız öğrenci yetiştirdi.
Remziye Hisar, adını Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın kimya öncüsü olarak tarihe yazdırdı. Fransa’dan Türkiye’ye, dünyanın dört bir yanındaki öğrencilere ilham veren bir kadın oldu. Zorluklar içinde büyüttüğü çocukları, okuma aşkıyla yanıp tutuşan kız çocuklarına örnek oldu.
Remziye Hisar, bilimin öncüsü olarak yalnızca kendi dönemine değil, geleceğe de ışık tutmuştur. Azmi, kararlılığı ve başarıları, bugün de pek çok kadın bilim insanı için bir ilham kaynağı olmaya devam ediyor. Onun hikayesi, cesaretle hayallerinin peşinden koşmanın ne denli önemli olduğunu bizlere hatırlatıyor.
Saadet Azra AYDIN
