Daha adil ve eşit bir dünya için birlikte adım atma zamanı!
Ataerkil sistem, tarih boyunca birçok toplumun temel yapı taşlarından biri olmuştur. Bu sistem, erkeklerin güçlerini elinde tutma isteğiyle devam etmiştir ve erkek egemenliğinin toplumsal ve siyasi alanlarda belirleyici hale gelmesine neden olmuştur. Ancak bu düzeni değiştirmek için savaşan güçlü kadın figürler de tarih boyunca var olmuştur. Peki, bu sistem ne zaman değişmeye başlamış ve bu değişimi kimler başlatmıştır? Gelin birlikte inceleyelim.
Güç ve Erkek Egemenliği
Ataerkil sistem, erkeği ön planda tutan ve gücü ona veren bir düzeni ifade eder. Bu durum, birçok toplumda soyun erkekten geçtiği düşüncesiyle desteklenir. Ataerkillik, sadece fiziksel ya da ekonomik güçle sınırlı kalmaz; sosyal ve politik güçleri de kapsar. Ailedeki kararları alan, topluluk liderleri ve hükümet yetkilileri olarak görev alma misyonu erkeklere yüklenirken, kadınlar genellikle ev içindeki sorumluluklarla sınırlı kalmış ve kamusal alanlardan dışlanmıştır. Bu yapı, erkeklerin statülerini korurken, kadınların sesini bastırmaya devam etmiştir.
Kadınların Yükselişi: Hatı Çırpan Örneği
Birinci Dünya Savaşı sonrası toplumsal değişimlerle birlikte, güçlü kadın liderler ataerkil düzeni değiştirmek için önemli adımlar atmaya başladı. Bu dönemde öne çıkan isimlerden biri Hatı Çırpan’dır.
1890 yılında Ankara’nın Kazan Köyünde doğan Hatı Çırpan, genç yaşta babasının vefatıyla zorluklarla karşılaştı. Babasından kalan miras için köyün güçlü ismi Kara Yusuf ile mücadele etti ve bu mücadeleyi kazandı. Gerçek adı Hatice olmasına rağmen, cesaretiyle “Satı Ağa” olarak anılmaya başlandı. İstiklâl Harbi’nde orduya malzeme sağlamada aktif rol aldı ve Harf İnkılabı’nın ardından Millet Mektepleri’nde okuma-yazma öğrendi.
26 Ekim 1933’te kadınlara muhtar olma hakkı verilmesiyle birlikte Kazan köyünün muhtarlık seçimlerini kazandı ve Türkiye’nin ilk kadın muhtarlarından biri oldu. Daha sonra, 1935 seçimlerinde TBMM’ye giren 18 kadın milletvekilinden biri olarak tarihe geçti. Mustafa Kemal Atatürk ile bir sohbetinde, doğum tarihini soran Atatürk’e “19 Mayıs 1919’da doğdum; o tarihten önce yaşamıyordum,” demişti.
Hatı Çırpan, milletvekilliği görevini tamamladıktan sonra Kahramankazan’a döndü ve 21 Mart 1956’da hayatını kaybetti. Mecliste gösterdiği çabalar, kadın liderlerin ataerkil düzen karşısındaki duruşunu örneklendirir. Bugün, onun ve diğer kadın liderlerin çabaları, kadınların özgürlükleri ve hakları için verdikleri mücadelenin temel taşlarıdır.
Ataerkil sistem hâlâ birçok alanda kadınların karşısına çıkan bir engel olmaya devam etmektedir. Ancak Hatı Çırpan, bu mücadelenin öncülerinden biri oldu ve onun izinden giden birçok kadın hâlâ bu savaşı büyük bir azimle sürdürmektedir. Daha adil ve eşit bir dünya için birlikte adım atma zamanı!
Ecem Nur KARADEMİR
